Er zijn door de tijd heen al behoorlijk wat mechanisch aangestuurde schoffelmachines ontwikkeld. Een heel groot succes zijn die nog nooit geworden. De schoffelmachine van Houtec lijkt wat ons betreft wel een blijvertje.
De eerste die met een schoffelmachine op de markt kwam, was de firma Pellenc. De ervaringen met deze machine – die nog steeds gebruikt wordt – waren over het algemeen positief. Een veelgehoord bezwaar is dat deze machine nogal veel trillingen veroorzaakt en daardoor zeker niet prettig is om een hele dag mee te werken. Naast Pellenc, dat te beschouwen is als een total solution provider vergelijkbaar met Stihl, Ego en Husqvarna, kwamen er ook verschillende fabrikanten met attachments voor de bosmaaier op de markt waarmee geschoffeld kan worden. Het nadeel hiervan is dat de grote merken deze ontwikkeling zeker niet promoten. Het gebruik van deze aanbouwwerktuigen wordt soms zelfs gezien als een inbreuk op de garantievoorwaarden van de bosmaaier of trimmer waarop ze gemonteerd worden. Daarnaast zijn er werktuigen, die als het ware volliepen wanneer ze op zwaar onkruid werden losgelaten.
‘Hou’ is Fries voor schoffel en ‘tec’ spreekt ook voor zich. Sieb Hoekstra, de Friese uitvinder van deze machine, ontwikkelde de Houtec-schoffelmachine vanaf een wit blad. De werking van de schoffelmachine is gebaseerd op drie roestvrijstalen schijven, die onder een bepaalde hoek tegenover de grond staan. Je kunt deze schijven het best vergelijken met een pizzames. Door de hoek waarmee de schijven in de grond draaien, wordt het onkruid losgewied en de ondergrond ingewerkt. Volgens Hoekstra zou het dan ook niet meer nodig zijn om verwijderd onkruid uit te harken. Dat laatste moet je onder alle omstandigheden waarschijnlijk met een korreltje zout nemen. We hebben een week proefgedraaid met de machine en de opmerking over het niet uitharken klopt bij een matige tot middelmatige onkruidbezetting. Bij een zwaar onkruid gaat dat natuurlijk niet op. Daarnaast moet je de verwachtingen van de Houtec-schoffelmachine ook niet te hoog stellen. Het is en blijft een schoffelmachine en geen frees.
Wat meteen aan de schoffelmachine opvalt, is dat deze zeer comfortabel werkt en compleet anders dan een bosmaaier of trimmer. De schoffelmachine weegt inclusief de accu ongeveer twaalf kilo. Dat lijkt zwaar en dat is het ook, maar het verschil met een bosmaaier is dat je de kop rustig op de grond kunt laten rusten en de machine haar werk kunt laten doen. Door het brede stuur op de schoffelmachine iets te kantelen, kun je de machine heel makkelijk een andere kant op laten gaan. Het voelt bijna als een computergame, zo makkelijk gaat het ook. Na een uur heb je de handeling van de machine beet en is het werkelijk poepsimpel om de schoffelmachine vlak langs een boom of vaste plant te sturen.
Ook de techniek achter de schoffelmachine is niet al te complex. Hoekstra heeft gekozen voor een zware 36V-accu, die verdacht veel op een Bosch-fietsaccu lijkt. De eerste generatie schoffelmachines werd ook echt met e-bike accu’s uitgerust, maar de accu’s die Houtec nu gebruikt, zouden een klasse beter zijn en zouden voldoende energie leveren om een hele dag mee te werken. De accu’s sturen een elektromotor aan, die vervolgens weer is aangesloten op een reductiekastje. Op de as die uit het reductiekastje steekt,
zijn de drie losdraaiende ‘pizzamessen’ gemonteerd. Al met al is het een werktuig waaraan niet snel iets kapot kan gaan. Hoekstra: ‘Als je heel veel in grond met stenen schoffelt, slijten de messen en worden ze bot. Die kun je zelf heel makkelijk slijpen met een haakse slijper met een lamellenschijf. Ook het vervangen van de ‘pizzamessen’ is niet al te moeilijk.’
De schoffelmachine van Hoekstra is op dit moment een ‘voorzichtig’ succes. Hoekstra verkocht de laatste jaren gemiddeld circa veertig machines per jaar, alleen in Nederland. Maar de bedoeling is dat deze aantallen omhoog gaan, alleen al om de stuksprijs per machine wat verder naar beneden te krijgen. Hoekstra: ‘De machine kost nu inclusief accu en lader iets minder dan 3.000 euro. Dat is best een serieus bedrag, maar alle klanten die er een gekocht hebben – en dat zijn meestal de grote groenvoorzieners – komen terug voor extra machines.’
Hoekstra ontwikkelde zijn werktuig primair als een schoffelmachine en dat blijft de eerste toepassing, maar hij heeft ook al voorzichtige experimenten uitgevoerd om nieuwe gereedschappen op de machines te monteren, zoals bijvoorbeeld een borstel om het terras schoon te maken en een roterende hark om onkruid uit grind te verwijderen.