Waar vroeger de kettingzaag voornamelijk door een select groepje professionelen werd gebruikt, is het aantal gebruikers
flink toegenomen. Op zich geen verkeerde beweging, al leert de praktijk dat hiermee het risico op letsels ook flink is
toegenomen. In veel gevallen is de professional zich meer bewust van de gevaren. Het risico schuilt echter bij de gebruiker die de machine maar af en toe eens gebruikt. Of bij vermoeidheid die de kop komt opsteken bij langdurig gebruik.
De European Forestry and Environmental Skills Council (EFESC) groepeert sinds 2009 op Europees niveau opleidingscentra, organisaties die actief zijn in de bosbouw, vakbonden, producenten van gereedschappen, machines en apparatuur voor de bosbouw of de groensector, certificeringsbedrijven enzovoort. De bedoeling was om tot een standaard te komen waaraan elke kettingzaaggebruiker in de Europese gemeenschap moet voldoen. Op deze manier kan die vlot over de grenzen heen gaan werken en weet de werkgever of opdrachtgever dat hij met een gekwalificeerde professional te doen heeft.
In dat kader werd de European Chainsaw Standard (ECS) uitgewerkt. Gebruikers die deze opleiding gevolgd hebben, bekomen het European Chainsaw Certificate (ECC). Dit certificaat is niet de garantie op veilig werken, maar geeft aan dat de bezitter zich bewust is van de gevaren van het werken met een kettingzaag.
Volgens de Europese codex ‘Welzijn op het werk’ zijn er enkele verplichtingen voor zowel werkgever als werknemer bij het uitvoeren van gevaarlijk werk.Werken met een kettingzaag valt hier zeker ook onder. Zo moet de werkgever onder andere een ‘adequate opleiding’ voorzien. Met andere woorden: er moet ook afgetoetst worden of de werknemers effectief de juiste kennis én vaardigheden beheersen om ze nadien in de werksituatie toe te passen.
In de Europese landen met een rijkere bosbouwcultuur zoals Oostenrijk, Duitsland, UK en Frankrijk waren er wel nationale en/of regionale regelgevingen, maar in België en Nederland nog niet.
Daarom is vanuit de opleidingsorganisaties Inverde (B) en IPC (NL) in 2008 het initiatief genomen om via een Europees Leonardo-project met de partnerlanden vanuit de bestaande normen Europese minimum kettingzaagnormen te ontwikkelen op 4 niveaus: de European Chainsaw Standards. Deze zijn in de 9 partnerlanden identiek en passen in de bestaande normen. De meeste van deze normen zijn voortgekomen uit analyse van ongevallen en letsels doorkettingzaaggebruik.
Een van de oorzaken is de mogelijke terugslag of ‘kickback’ als er hout wordt geraakt met de ketting op de bovenste helft van de neus van het zaagblad. Met een kettingomloopsnelheid van circa 20 m/sec (72 km/u) wordt de machine razendsnel opgeworpen in de richting van de bediener met alle gevaren vandien. Maatregelen om dit risico uit te sluiten:
Om de competenties te bewijzen kan er een individueel ECC-examen afgelegd worden. Een voorafgaande opleiding is niet verplicht, maar voorbereiding is zeker aangewezen. Dit kan ook door een grondige zelfstudie van de standaarden en via didactisch materiaal op een van de onderstaande linken.
Om de kwaliteit en uniformiteit van de examens te garanderen kan je enkel bij EFESC-geaccrediteerde examencentra terecht. Deze werken op hun beurt met gecertificeerde beoordelaars volgens een strikt protocol om een objectieve beoordeling te garanderen. Als er minimum 60% is behaald op de theoretische proef kan het praktijkgedeelte beginnen. De beoordelingstaken en criteria vind je onderaan de standaarden. Als je slaagt, krijg je een persoonlijk European Chainsaw Certificate. Op de website efesc.org kan het hoogst behaalde certificaat van iedere certificaathouder op echtheid geverifieerd worden.
‘Werken volgens de Europese minimum ketting- zaagnormen vermindert de kans op blijvende letsels en (dodelijke) ongevallen aanzienlijk!’
Het certificaat is geldig in de partnerlanden om de mobiliteit van kettingzaaggebruikers binnen Europa te verbeteren. Om in de openbare Vlaamse bossen (ANB) te mogen werken met een kettingzaag is het ECC verplicht sinds 1 september 2019. Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) wil daarmee de veiligheid van de kettingzaaggebruiker vergroten en ongevallen vermijden. Ook openbare besturen, organisaties en firma’s waar er door de werknemers met een kettingzaag wordt gewerkt hebben dus baat bij ECC-gecertificeerde kettingzaaggebruikers. Verder is het op organisatieniveau te bepalen binnen welke tijdsspanne een opfrissingscursus en/of hercertificering ingepland worden.
Om de technische evoluties bij de machines te volgen zullen de accukettingzagen in de nabije toekomst mee in de ECS opgenomen worden. Op het scherpen van de ketting en het uiteindelijke zaagwerk na zal de kandidaat tijdens een ECC1- examen wel alle andere taken op een machine met verbrandingsmotor moetenuitvoeren. Dit om het ECC1-competentiebewijs voor iedereen gelijk te houden.