We leven in een wereld van accu’s. Bijna alles waar we tegenwoordig mee aan de slag gaan, werkt met een accu. Daarbij vergeten we wel eens dat heel veel van onze voertuigen en grotere machines met een verbrandingsmotor ook een accu hebben, weliswaar een andere soort.
Bij de accumachines dient de accu om continu de machine aan te drijven. Als de accu leeg is, moeten we die opladen en kunnen we weer verder werken. Het gaat hierbij meestal om li-ionaccu’s. Maar de accu van onze verbrandingsmotor is een startaccu, een loodzwavelzuuraccu. Deze laden we niet op wanneer hij leeg is, maar wordt eigenlijk continu opgeladen door de alternator.
Met de intrede van de herfst en de winter, waardoor de ochtenden terug kouder worden, hebben de startaccu’s van onze machines het hard te verduren. Als de motoren echt koud zijn, is de olie vaak dikker en kan de startmotor de krukas moeilijker ronddraaien. De startmotor heeft een hogere stroom nodig. Ook de accu zelf gaat bij een lage omgevingstemperatuur minder stroom kunnen leveren. Als het er dus echt op aankomt, zullen de accu’s waarvan de conditie zeer slecht is het gewoon begeven.
De startaccu’s die we gebruiken bij onze voertuigen en machines zijn loodzwavelzuurstartaccu’s. Het zijn goedkope accu’s die hun werk redelijk goed doen. De eerste en belangrijkste functie van een startaccu is om gedurende een tiental seconden voldoende stroom te leveren aan de startmotor om de verbrandingsmotor op te starten. Daarna wordt de accu direct weer opgeladen door de alternator. Dus gedurende een korte tijd een zeer hoge stroom leveren is de sterkte van een startaccu. Gedurende lange tijd de accu belasten met een kleine stroomafname tot de accu bijna leeg is, daar kan de startaccu eigenlijk niet tegen. Maar in vele gevallen wordt er ook nog stroom afgenomen van de accu als de motor niet meer loopt. Bij allerlei voertuigen en machines zijn er bovendien meer en meer elektrische toepassingen die, ook al draait de motor, extra stroom vragen van de accu die de alternator niet altijd kan leveren. Gevolg: hij gaat niet zo lang mee. Een echte startaccu kan nu eenmaal niet tegen diep ontladen. Verwachten we dat onze accu meer belast kan worden en toch een tijdje zonder te laden even stilstaat, dan kunnen we beter een ander type kiezen. Een AGM-startaccu kan bijvoorbeeld beter tegen diep ontladen. Die is echter een heel stukje duurder.
V = volt. Dit is de eenheid of aanduiding van de spanning van de accu en dus ook de spanning van het elektrische systeem van de machine. In de meeste gevallen is dat 12 V maar dat kan ook 6 V of 24 V zijn. Bij een systeem van 24 V zijn er meestal twee accu’s van 12 V in serie geschakeld.
Ah = ampère-uur of capaciteit. Het geeft aan hoeveel stroom (ampère) de accu maximaal kan leveren op een uur tijd. De waarde van de capaciteit wordt aangegeven als C20, de capaciteit bij een lange ontlaadtijd van 20 uur. Bij een startaccu met 60 Ah is dat max. 3 A gedurende 20 u. Ter info: een startmotor kan gemakkelijk 200 A ontnemen aan de accu. De Ah-waarde moet best overeenstemmen als je een nieuwe accu installeert.
A (CCA) = ampère (Cold Cranking Amps) of koudestartstroom bij -18°C
De koudestartstroom geeft aan hoeveel stroom of ampère de accu bij een koude omgeving (-18°C) gedurende 30 seconden kan leveren. Dit bepaalt echt de conditie van een startaccu. Als deze waarde ver beneden de opgegeven waarde zit bij het testen van de accu, dan is de conditie zo slecht dat je hem best vervangt, anders start de motor niet meer op een koude ochtend. De waarde van CCA wordt door de fabrikant volgens een bepaalde norm gemeten. Welke norm staat meestal op de accu en dat kan een DIN-, een EN- of een SAE-norm zijn. Bij het testen van de accu moet je de juiste norm ingeven.
Sowieso moet je ervan uitgaan dat een startaccu best altijd volledig geladen is en blijft. Zeker de echt traditionele startaccu’s met de vuldoppen kunnen niet tegen diep ontladen. En als de alternator de startaccu niet voldoende kan laden, moet het dus op een andere manier gebeuren.
De goedkoopste en snelste manier om een accu op te laden is met een gewone, traditionele lader. Die zet de 230V-wisselspanning van het stopcontact via een transformator en een gelijkrichter om naar ongeveer 14V-gelijkspanning. Meestal gaat dit gepaard met een hoge laadstroom en je moet tijdig de accu ontkoppelen als die vol is. Doe je dat niet dan is er gevaar op overladen met extreme gasvorming als gevolg, wat een aanslag vormt op de levensduur. De meeste gewone laders kunnen echter een startaccu van het nieuwe type zoals de AGM niet opladen. Een beter systeem is de druppellader. Dat is eigenlijk een onderhoudslader die perfect kan aanvoelen wat een accu nodig heeft om opgeladen te worden of te blijven. Deze kan ook alle soorten accu’s laden. De druppellader werkt automatisch en met een aangepaste spanning en stroom waardoor het laden langzamer gebeurt, maar veiliger. Die lader kan je bijvoorbeeld bij langdurige stilstand dus gedurende een aantal weken tot maanden aan je accu hangen, ook al is de accu nog aan het boordnet gekoppeld. De laadtoestand van de accu blijft dan op peil en dat heeft een gunstige invloed op de levensduur.
We kunnen ook testen of de startaccu nog goed is. Je kan de accu testen door met een voltmeter de spanning te meten tussen de min- en de pluspool. Een geladen accu heeft 12,7 V, een volledig ontladen accu 12,3 V. Dat geeft een beetje aan hoeveel de accu nog geladen is, maar zegt niets over de conditie. Bij een accu met 12,7 V aan spanning kan de conditie heel slecht zijn. Een moderne, intelligente accutester kan wel volledig testen. Die meet echt de conditie van de accu, de koudestartstroom. Bij een goede tester moet je meestal het type accu (gewoon, AGM, Gel) ingeven en de CCA-waarde. Hij geeft bij het testen een indicatie of de accu moet worden opgeladen, of moet worden vervangen. Het is natuurlijk beter om dat op tijd vast te stellen dan voor een voldongen feit te staan op een koude wintermorgen. Maar als je de accu regelmatig laadt met een druppellader zou dat voor een deel al kunnen voorkomen worden.
Er zijn verschillende soorten startaccu’s op de markt. Hieronder een lijstje van de meestgebruikte startaccu’s. Hoe lager in het lijstje, hoe duurder de accu.
Wanneer het noodlot heeft toegeslagen en je een voertuig of machine niet kan starten omwille van een lege startaccu, dan kan je als het echt moet gebruikmaken van startkabels. Je gebruikt dan een ander voertuig of machine als hulp. Gebruik hierbij startkabels die naargelang de machine voldoende dikke geleiders hebben en goede, stevige klemmen. De startkabels mogen zeker niet beschadigd zijn. Beschadigde kabels kunnen kortsluiting veroorzaken. Sluit de kabels aan volgens de aanwijzingen in het kader op de vorige pagina. Let op met recente accu’s. Daarbij sluit je best de min (zwarte kabel) niet rechtstreeks aan de accupool aan. De gebruikershandleiding zal dat aangeven. Start het voertuig dat hulp biedt en laat het even met een verhoogd toerental draaien. Zo wordt de lege accu al wat bijgeladen. Probeer nu de machine met de platte accu te starten. Laat dit niet te lang duren als het niet lukt. Als het lukt, schakel je best een aantal elektrische verbruikers aan van de machine die pech had. Dat is zeker van belang als er elektronica aanwezig is. Zo voorkom je hoge spanningspieken. Koppel dan de kabels in omgekeerde volgorde af.
Wanneer je startkabels aansluit tussen twee accu’s, dan moet je altijd eerst de rode kabel aankoppelen aan de pluspolen en dan de zwarte kabel aan de minpolen. Bij het afkoppelen doe je net het omgekeerde. Je koppelt eerst de zwarte kabel af van de minpolen en daarna de rode kabel van de pluspolen. Voor het volledig af- of aankoppelen van de accu ga je op dezelfde manier te werk. Als je de handeling anders uitvoert, bestaat er een kans op kortsluiting van de accu met mogelijks een explosie van de accu tot gevolg.
Een startaccu kan zeer lang meegaan als een voertuig of machine bijna dagelijks wordt gebruikt en wanneer er niet te veel extra elektrische verbruikers moeten functioneren. Worden voertuigen of machines niet dagelijks gebruikt? Staan ze lang stil of zitten er veel verbruikers op? Dan is onderhoud wel nodig. Laad de accu op met een druppellader als onderhoudslader of om de accu echt volgeladen te houden gedurende lange tijd. Je kan ook overwegen om een iets duurdere startaccu aan te schaffen die beter tegen hetdiep ontladen kan, zoals een EFB- of AGM-startaccu. Als je twijfelt over de conditie van de startaccu, test die dan met een degelijke tester.