Vogelpoep, pollen uit de lucht, roet en fijnstof … Iedereen weet hoe vuil een geparkeerde auto er binnen de kortste keren kan uitzien. Met zonnepanelen is dat niet anders: deze ‘parkeren’ de hele tijd op het dak. En net zoals dat bij een auto het geval is, maakt zelfs een forse regenbui hier geen verschil. Af en toe moeten de panelen dus op een professionele manier worden schoongemaakt.
Als de winter voorbij is en de lente begint, loont het de moeite om de modules van de zonnepanelen nader te bekijken. Vooral in het voorjaar komen in landelijke gebieden stof en pollen zich op de modules vastzetten. Bij modules die minder dan 15° afhellen, vormt zich ook een sterke, hardnekkige, dikke laag vuil aan het onderste eind. Die deint steeds meer uit over de zonnepanelen. In het ergste geval groeien er mossen en korsten over. Deze zware vervuiling vermindert het vermogen van de zonnepanelen aanzienlijk. De modules moeten dan zonder meer worden gereinigd.
Het is belangrijk om de ontwikkeling van korstmossen tijdig een halt toe te roepen. Zodra er een laag vuil op de onderste modulerand zit en deze over de zonnecellen groeit, is reinigen de enige oplossing. Om een massieve vervuiling door uitlaatgassen van schoorstenen en roetdeeltjes te vermijden is het aan te raden om bij de aanleg van de installatie de modules niet te dicht bij schoorsteenpijpen te leggen. Daar zal er sneller vervuiling optreden en het rendement van de installatie zal hierdoor afnemen.
Zelf reinigen …
In principe is er niets op tegen om de modules zelf te reinigen. Werken op een dak houdt wel een gevaar in zich, zeker voor mensen die dit niet gewend zijn. Door het risico om op deze hoogte te werken staat veiligheid daarbij voorop. Daarop mogen geen toegevingen worden gedaan.
Voor het reinigen zelf zijn alle middelen geschikt, zoals borstels die men bijvoorbeeld ook voor het kuisen van de ramen gebruikt.
Bij voorkeur dient men de panelen met gewoon regenwater te wassen. De reden is dat dit zacht water is. Normaal leidingwater laat een kalksluier op de modules achter die op zijn beurt weer een nieuwe plaklaag voor vervuiling is. Gebruik in geen geval een hogedrukreiniger: de hoge druk en wegspattend vuil kunnen de modules beschadigen of er kan water in de aansluitdozen geraken. Zelfs wanneer men de installatie van het net scheidt, staan de modules overdag nog onder spanning. Levensgevaarlijk hierbij zijn contacten die slecht in elkaar zitten of defecte stroomkabels die bijvoorbeeld door marters zijn aangevreten en dan door een waterstraal worden getroffen. Ook moet men erover waken om in de hoogzomer, bij moduletemperaturen van 60° en meer, de module niet met koud water te reinigen. Het geharde glas kan door een extreme temperatuurschok beginnen barsten.
Als het gevaar op bijvoorbeeld stroomlekken te hoog is, kan men ook geschoold personeel inhuren. Dat heeft het voordeel dat een geoefend oog fouten herkent die een normale leek niet zou zien. Daarbij denken we dan bijvoorbeeld aan losse modulesteekverbindingen, barsten in het glas, insijpelend vocht tussen cellen en glas of zogenaamde ‘hotspots’: sterk verhitte plaatsen, die aan hun bruine vlakken te herkennen zijn. Soms kunnen deze fouten in garantie geregeld worden. Om daar het maximum uit te halen is het aangewezen om een firma te kiezen die ook thuis is in fotovoltaïsche installaties. Die kan in één trek de module reinigen en op fouten controleren. Het kost iets meer, maar in geval er iets moet worden hersteld betaalt deze kost zich snel terug.
Reinigingsfirma’s verklaren dat de vervuiling op zonnepanelen de stroomproductie met tot 30% kan verminderen. De realiteit geeft echter aan dat er bij een dergelijk hoog verlies meestal nog andere dingen haperen. Hier moet de installateur op de module de spanning en de stromen van de aftakleidingen testen. Een warmtebeeld van de module geeft eveneens snel uitsluitsel over het defect.
Een studie bevestigt dat een hardnekkige vuilsluier die over de hele oppervlakte verdeeld ligt de stroomopbrengst met gemiddeld 8% vermindert. Een voorbeeld: een installatie van 10 kWp met 36 modules van 1,7 m2 dekt een oppervlak af van 62 m2. Een gespecialiseerde firma rekent voor een grondige reiniging een gemiddelde van 3 tot 4 euro/m2. De reiniging van deze installatie kost dan ongeveer 250 euro. De installatie wekt per jaar circa 10.000 kWh op. Bij een stroomprijs van (als gemiddelde) 18 cent per kWh produceert de installatie voor ongeveer 1.800 euro stroom per jaar. Bij een rendementsverlies van circa 8% bedraagt het verlies door vervuiling zowat 144 euro. Een zeer sterke vervuiling leidt zelfs tot een daling van de stroomproductie tot wel 13% en daardoor een verlies van 234 euro (opnieuw gerekend tegen 18 cent per kWh). Een jaarlijkse reinigingsbeurt is daardoor aangewezen bij sterk vervuilde installaties die bijvoorbeeld in een ‘vervuilende’ omgeving staan. Specialisten geven aan om in stadsgebieden één keer per jaar te reinigen en in landelijke gebieden één keer in de twee jaar. Fotovoltaïsche installaties in industriegebieden en gebieden met sterke luchtvervuiling moeten geregeld gecheckt worden. In veel gevallen wordt er van elk jaar tot elke vier jaar gereinigd. Hoe vlakker de dakhelling des te sneller en sterker de panelen vervuild zullen raken, hoe steiler de dakhelling hoe minder vuil zich zal vastzetten. Modules reinigen is echter dubbel zinvol. Ten eerste leveren zuivere modules meer stroom. En ten tweede ontdekt men bij een zorgvuldige reiniging mogelijke defecten aan modules, kabels of stekverbindingen die zonder reiniging niet zouden zijn opgevallen. Specialisten raden aan om ten laatste voor het verstrijken van de garantieperiode of bij het 2de, 5de, 10de en 25ste jaar de installatie door een gespecialiseerde firma te laten reinigen en testen.